एक गाव, एक स्मशान !
खूप दिवसापासून मनात रुखरुख साचत होती. खोल जंगलात गाडी चालवायची उबळ वर येत होती. आणि काल योग आला. किंवा मीतो आणला. किंवा त्यानुसार मी निर्णय घेत गेलो. वज्रेश्वरी देवीचं दर्शन आणि अकलोलीची गरम पाण्याची कुंड बघितल्यावर परतीचामार्ग ठरवायचा होता. पहिला विकल्प - आल्यामार्गी - भिवंडीवरून नासिकला येणं. दुसरा पर्याय - झिडके ते वाशिंद हा रस्ता निवडणेआणि घनदाट जंगलातून प्रवास करणे. चोवीस किलोमीटरसाठी एक तास लागणार होता. तरीही 'जंगल खुणावत' होतं. उल्का आणि मी- एव्हढेच गाडीत - गाडी पंक्चर झाली तर? असा प्रश्न सुद्धा माझ्या मनात आला नाही. सूर्यास्त जवळ येत होता, बहुदा आजचा सूर्यास्तहा जंगलात होणार म्हणून मी अजूनच उत्साहित - एक्सआयटेड - झालो होतो. उन्हाळ्याच्या दिवसातील पिवळं जंगल, खरंतर दुःखचजास्त पोहचवते. तरीही ... मी ठरवलं ... आज पिवळ्याच्या ऐवजी 'सोनेरी' जंगल पाहू अन अंतास जातांना लपंडाव खेळणारा तो तांबूसगोळा पाहू. सूर्य आणि तुम्हीं - दोघंही - चालत असाल तर - बांबूचं, सुपारीच्या बागेचं विलोभनीय दृश्य अनुभवू. पक्षी ऐकू. माणसं पाहू. सोनेरी हा शब्द वापरल्याने एक उभारी आली - मन ताजं झालं. गुगल सेट केलं - तरीही नाक्यावरच्या टॅक्सी चालकाला विचारलं 'रस्ताकसा आहे?'. त्यावर तो म्हणाला 'रस्ता बरा आहे, शिंगल हाये, लई खड्डे हाये'. त्याने दिलेल्या उत्तरामुळे मी जराही विचलित झालो नाही. एक बरं आहे - उल्काला अशा निर्णयाविषयी काहीही घेणं देणं नसतं. हा दिलासा फार मोठा आहे.
गाडी वाशिंद कडे धावू लागली. सिंगल रोड. वाहतूक तुरळक. खड्डे भरपूर. दहा मिनिटात 'निर्बीड' अरण्य सुरु झाला. बऱ्याच ठिकाणीकोरडी झाडं जळून खाक झाली होती. जमिनीचा काळा रंग मन भेदत होता. मग गाव यायचं. याला पाडा म्हणतात. पंधरा वीस घरांची हिगावं. डोक्यावर पाण्याच्या हंड्या घेऊन जाणाऱ्या बायका दिसायच्या. दोन पाड्यांमध्ये 'सोनेरी' जंगल - मधेच दिसायचं. कधी कधीअचानक 'हिरवाई' दिसायची. जवळ जवळ या जंगलात नऊ दहा पाडे बघितले. गावं म्हणू आपण. प्रत्येक गाव सोडलं की एक स्मशानदिसायचं. प्रत्येक स्मशान 'सुस्थितीत' होतं. गाडी स्लो असल्याने - माणसाच्या या अंतिम 'पडावावर' - मी आत्मीयतेने बघत होतो. मनातला फोटोग्राफर जागा होताच - मन म्हणत होतं - मानकर आज फक्त 'स्मशानाची' फोटोग्राफी कर. माणसं जशी वेगळी वेगळीअसतात ना तशीच स्मशानेही होती. रंग दिलेली किंवा न दिलेली. डागडुजीला आलेली. पाण्याचा ओहोळ बाजूला असणारी अन कधीनसणारी. काही उंचीवर होती तर एक स्मशान दरीत होतं. 'उंचीवरच्या स्मशानातून सूर्यास्त काय मस्त दिसत असेल' असा विचार मनातयेऊन गेला. 'थांबू का?' असा प्रश्न मी स्वतःस विचारला. पण गाडी चढावर होती अन 'मोसम' घालवायचा नव्हता. आत्ता उल्का कायविचार करत असेल? ती सुद्धा 'ही स्मशानं' बघतंच होती. कधी कधी आपलं माणूस काय विचार करत असेल हे सुद्धा आपण विचारतनाही. एके ठिकाणी पेटलेली चिता शांत झालेली दिसत होती. कवटी फुटली असेल. नातेवाईक अन आजूबाजूचे निवांतपणे घोटभर चहापीत असतील -त्याच्या घरी. त्याची जगण्याची धडपड शांत झाली आहे - थोडाच काय तो धूर बाकी राहिला आहे. उद्या अस्थी विसर्जन ! अरे नदी कुठे आहे तिथे? ....
सोनेरी जंगल बघतांना मी किती वेगळे विचार करत होतो. विचित्र वाटलं? हो पण, नाही पण. आजच्या दिवसांकरिता नाही का 'सूर्यमरणार'. आपलंही तसंच आहे. मग मृत्यचे विचार अभद्र कसे? अचानक काळ्या जळलेल्या जमिनीच्या पार्श्वभूमीवर सोनेरी किरणेमाझ्या चेहऱ्यावर पडले. मी शेवटच्या गावात प्रवेश करत होतो. आणि? आणि काय? स्मशान- रंगवलेलं, बाजूला नदी - पाणी असलेली, बायका धुणं धूत होत्या. उघडी मुलं पाण्यात पुलावरून उड्या मारीत होती. थांबलो मी. डोळ्यात न मावणारं स्मशानाचं प्रतिबिंब - पाण्यातलं, अन तो पिवळा रंग - मी टिपला कॅमेरात. हेच बघायला मी हा जंगलाचा रस्ता निवडला होता. सगळं काही शुद्ध. मारू का मीउडी - पाण्यात?
गाडीच्या आरश्यात चोवीस किलोमीटर दिसत होते. ड्राईव्ह मजेत झाला (का?). नासिक हायवे नेहमीसारखा वाहत होता.
Post a Comment