बाग

अंगणातील बाग - एक सेतू!

हल्ली माझा बायकोबरोबर सकाळी 'सु(खं)संवाद' या वाक्याने सुरु होतो 'उल्के आज 'बेगम बहर'ला सहा फुलं आली आहे' किंवा 'तीनअंजीर दिसत आहे. काढू का? - दीड दीड खाऊ'. आम्हीं आयुष्यात एकमेकांना 'कचकडी' गुड मॉर्निंग केलं नाही. दिवस कसा मस्त सुरुझाला पाहिजे. मग वाद विवाद आहेतच दिवसभर. आमच्या अंगणातल्या बागेच्या न्यूज ऐकल्या की उल्का उठणार, चहा करणार (तीतिचा) आणि मग आमच्या वीस फूट बाय वीस फूट बागेत चहाचा कप हातात घेऊन 'चक्कर' मारणार. फुलांची खानेसुमारी करत करत'आज पाणी घालावं लागेल' असं मला सुतोउवाच करणार. आणि इथेच आमची गुड मॉर्निंग संपणार. पाणी मी घालतो मग मी ठरवणार - कधी ते. माझा मुड कसा आहे यावरून मी 'बघू' असं उत्तर देतो. मला जेंव्हा अंजिर काढायचे असतात तेंव्हा ती म्हणते 'आज नको उद्या' - मग संवाद आणि विवाद. असो. 

पण अंगणातील 'बाग' हा एक जबरदस्त सेतू आहे - नवरा बायकोला जवळ आणण्याचा - मानसिक दृष्टा. मला हल्ली बागेविषयी 'ओढ' निर्माण झाली आहे. 'सहजीवनात प्रेम' आहे. आमची 'बाग' हे आमचं साठीतलं अपत्य आहे. कर्म धर्म संयोगाने 'बाग' नावाचं मूल कसंवाढवायचं यावर आमच्यात दोन मते नाही. 

पाहिलं एकमत म्हणजे 'उठायचं, नर्सरीत जायचं अन 'वाढलेली' मुलं दत्तक घेऊन यायचं' हे आम्हांला दोघांनाही आवडत नाही. ज्यामुलाच्या 'वाढीमध्ये' तुमची इन्व्हॉलमेंट नाही, गुंतवणूक नाही, त्यात 'प्रेम' नाही. बी टाकणे अथवा काडी खोचणे ही क्रिया 'अदभूत' आहे. जमीन आणि बी / काडी यांच्या संभोगाला तुम्हीं कारणीभूत आहात हा विचार सर्जनशीलतेचा भाग आहे. पाहिलं पान, पाहिलं फुलम्हणजे वंश वृद्धी. निसर्ग कीती अफाट आहे हे 'एक रोप अथवा बी ' लावली तरी समजतं. रोपं मोठी होतात तेंव्हा 'मुलं' मोठी होतात त्याचंसमाधान देऊन जातात. एकदा प्रेम सापडलं की 'अजून पाहिजे' ही सहज प्रवृत्ती जागी होते आणि मग छोटी बाग मोठी होऊ लागते. 'चित्तीअसुद्यावे समाधान' हे बुवांचे विचार मागे पडतात. बोलता बोलता, लावता लावता आम्ही साठ कुंड्याचा संसार मांडला. 

आमच्याकडील प्रत्येक रोपास 'नाव' आहे. गाव आहे. फुलांचं नाव काहीही असो आम्हीं त्यांना संभोततांना ते कुणाकडून आणलाय याचाउच्चार करतो. उदा. त्या वहिनींच्या रोपाला आज फुलं आली, जीवनकाकींनी दिलेलं अंजिराचं रोप थोडं सुकलं, संजीवनीकडून आणलेलंरोप आज जमिनीत लावायला हवं, शेखर म्हणाला घेऊन जा अन आपण आणलं - चांगलं रुजलंय, वैगरे वैगरे. थोडक्यात आमची बागम्हणजे आमच्या अन मित्रातील एक सेतू आहे. कायम आठवणी. ब्रम्हकमळाचं पान मी चोरून आणलंय. माझ्या 'नर्सरी मित्राने - जेजुरकर' इंग्लिश गुलाब दिले आहे. या सर्व मित्रांना आम्हीं सदैव उपडेट देत असतो. त्यांनाही बरं वाटतं अन मग ते म्हणतात 'अजून घेऊन जा'. यामध्ये पैसे वाचतात आणि प्रेम वृद्धिंगत होतं. 

प्रत्येक रोपाला आपलं एक स्वतंत्र व्यक्तिमत्व आहे - प्रत्येकाची कथा न्यारी, रूप न्यारं अन सुगंध न्यारा, त्यांची अभिव्यक्ती वेगळी. मलात्यांना पाणी कधी द्यायचं हे बरोबर समजतं - जसं आईला 'पाजायचं' कधी हे समजतं तसं. 'कर्मण्येवाधिकारस्ते मा फलेषु कदाचन।' याउक्तीप्रमाणे मी अव्याहत पाणी घालत असतो. 

पण 'भेद' करणं हा स्वभाव माणसाच्या पाचवीला पुजलेला आहे. भेदभाव करणं चुकीचं आहे हे समजत असूनही मी तो करतो. काहीकाही 'मुलांकडे' जास्त लक्ष दिलं जातं. फळाचं रोप फुलांच्या रोपांपेक्षा जास्त प्रिय. फुल न देणाऱ्या रोपांकडे किंचित दुर्लक्ष. कमळांच्या फुलांचं 'ब्रह्म कमळापेक्षा' जास्त कौतुक. कमळ आणि लिली ही दोन वेगळी फ़ुलं पण आम्ही लिलीलाच कमळ म्हणतो. असेअनेक सूक्ष्म भेद आम्हीं करत असतो. यावर बऱ्याच वेळा उल्काचं अन माझं दुमत असतं. 

आपल्या नवीन घरात कोणी प्रथम आलं असेल तर आपण त्यांना आपलं नवं घर दाखवतो. हल्ली आम्हीं दोघंही 'आमची नवी बाग' आलेल्या प्रत्येक पाहुण्याला दाखवतो. येथे मात्र माझ्यात अन उल्कात स्पर्धा असते - रसभरीत वर्णन करण्यासाठी. आम्हीं आमचा आनंद'द्विगुणित' करत असतो. पण कधी कधी बोलतांना अचानक लक्षात येतं की 'अरे पाहुण्याला बागेत इंटरेस्ट नाही'. मग आम्हीं ब्रेक दाबतो. पाहुण्याची कीव करतो - मनात म्हणतो - बिचारा , याला आनंद माहीतच नाही. हल्ली आम्हीं स्ट्रॅटेजी बदलेली आहे. पाहुणा स्वतःहोऊनवृंदावनात गेला तरच बासरी वाजवायची, अन्यथा 'अरण्यरुदन (निष्फळ आक्रोश, व्यर्थ खटाटोप) करायचे नाही. 

अजून बरेच लिहिता येईल, चिंतनपर. पण थांबतो. हे सर्व लिहिण्याचं कारण म्हणजे - तुम्हांला बाग हा विषय आवडत असेल तर याआमच्याकडे. चहा पाजतो 'वृदांवनात'. अन्यथा तुमच्याकडे दुसऱ्याला 'देण्यासाठी' रोपं असतील तर मी तुमच्याकडे येतो. 'अमृततुल्य' नाही पाजलं तरी चालेल पण रोप द्या. आपण एक सेतू बांधू.  आमच्या बागेतून तुमच्या बागेपर्यंत.